Khi thay khớp háng nhân tạo, vì bất cứ nguyên nhân gì (thoái hóa khớp, gãy cổ xương đùi, hoại tử chỏm xương đùi, …) và bất cứ lứa tuổi nào (già hay trẻ), bệnh nhân cũng như người nhà bao giờ cũng băn khoăn về vấn đề tuổi thọ của khớp háng. Một số bệnh nhân còn bị ám ảnh về việc đó đến mức chấp nhận bệnh tật, đau đớn chứ không đồng ý mổ. Về cơ bản, tuổi thọ khớp háng được hiểu là thời gian từ lúc thay khớp đến lúc phải thay lại. Cách hiểu này rộng hơn cách hiểu theo tư duy thông thường là độ bền của khớp nhân tạo vì với các công nghệ và vật liệu hiện tại, có những khớp đến lúc thay lại vẫn còn gần như nguyên vẹn về mặt cấu trúc. Các lý do chính khiến bệnh nhân phải thay lại thường là các phiền toái ảnh hưởng đến sinh hoạt vận động của bệnh nhân như đau hay hạn chế vận động. Các yếu tố phải thay lại khớp nhân tạo thường gặp là: sự hỏng tiếp tục của khớp, sự lỏng khớp nhân tạo và một số nguyên nhân khác. Trong đó, nếu tất cả yếu tố khách quan liên quan đến phẫu thuật thay khớp như kỹ thuật, vô trùng, … được đảm bảo thì vẫn còn những yếu tố làm giảm tuổi thọ của khớp, đó là sự hỏng khớp tiếp tục, lỏng khớp và mòn vật liệu khớp.
Sự hỏng tiếp tục của khớp bệnh nhân
Có những loại khớp háng mà tiên lượng về tuổi thọ của khớp có thể gần sát, đó là các khớp háng nhân tạo bán phần hay các loại chỏm xương đùi kinh điển như chỏm Moore. Ở những loại khớp này, việc tiếp xúc trực tiếp giữa chỏm khớp nhân tạo (bằng kim loại hoặc nhựa) với xương và sụn của bệnh nhân sẽ làm tổn thương xương sụn khớp tiến triển và dẫn đến xuất hiện các triệu chứng đau hoặc ngắn chân (do mòn ổ khớp). Chỏm kim loại thì gây mòn nhanh hơn nên tuổi thọ của các loại chỏm kinh điển thường ngắn (thường không quá 5 đến 10 năm) và đó là lý do mà hiện nay các loại chỏm này ít được sử dụng. Các loại khớp nhân tạo bán phần với chỏm là nhựa sẽ giúp giảm các tổn thương trực tiếp do tiếp xúc cơ học nên tuổi thọ sẽ dài hơn, tuy nhiên việc hỏng xương sụn do tiếp xúc trực tiếp với khớp nhân tạo là 1 nguyên nhân gây đau và phải thay lại khớp nhân tạo. Sự thay lại khớp trong những trường hợp này thường là thay lại khớp háng toàn bộ.
Sự lỏng khớp nhân tạo
Mối liên kết giữa khớp nhân tạo và xương bệnh nhân đóng vai trò khá quan trọng trong vấn đề tuổi thọ của khớp nhân tạo. Nếu liên kết này lỏng lẻo vì lý do gì đó như nhiễm trùng, chất lượng xương, phản ứng của cơ thể bệnh nhân sẽ làm lỏng khớp nhân tạo dẫn đến bệnh nhân đau, ảnh hưởng đi lại và do đó phải thay lại khớp nhân tạo. Sự liên kết giữa khớp nhân tạo hiện tại có hai loại là bằng xi măng sinh học và loại không dùng xi măng sinh học. Giữa hai loại này quan điểm cũng khác nhau và có nhiều tranh cãi về loại nào tốt hơn loại nào, tuy nhiên về cơ bản thì cả hai loại đều có nguy cơ lỏng khớp vì đó là phản ứng của cơ thể bệnh nhân, chỉ có điều ở mức độ khác nhau. Các tiến bộ về công nghệ vật liệu giúp cho vật liệu xi măng sinh học và khớp nhân tạo có tương thích về mặt sinh học ngày càng tốt hơn nhưng cũng không phải là triệt tiêu hoàn toàn nguy cơ lỏng khớp do phản ứng của cơ thể bệnh nhân.
Sự mòn khớp nhân tạo
Với các loại khớp phổ thông, sự tiếp xúc của khớp nhân tạo là giữa kim loại và nhựa. Theo thời gian, lớp nhựa thường bị mài mòn, mặc dù có những cải tiến về mặt vật liệu nhưng nguy cơ này vẫn có. Với các loại khớp hiện đại hơn như khớp ceramic thì độ bền của khớp cao hơn, ít mài mòn hơn và do đó tuổi thọ khớp ngày càng cao.
Các nguyên nhân khác
Ngoài hai nguyên nhân chính trên, còn một số nguyên nhân khác nữa làm giảm tuổi thọ của khớp nhưng đó là những nguyên nhân khách quan, do các yếu tố bên ngoài như:
- Kỹ thuật phẫu thuật
- Gãy xương quanh khớp nhân tạo
- Nhiễm trùng
- ...
TS Trần Trung Dũng (tổng hợp)