MEGAPROSTHESIS AND ALLOGRAFT PROSTHESIS COMPOSITE (02/05/2019)

Trong lĩnh vực chấn thương chỉnh hình, sự phát triển của phẫu thuật thay khớp đã đạt được những thành tựu vượt bậc, đặc biệt là giải quyết gần như hoàn hảo bệnh lý thoái hoá các khớp nhất là những khớp lớn như khớp háng và khớp gối. Một trong những vấn đề của phẫu thuật thay khớp là vấn đề lỏng khớp nhân tạo và phải thay lại khớp, trong đó 1 trong những vấn đề các phẫu thuật viên phải đương đầu là tình trạng khuyết xương do tiêu xương. Đó là những ý tưởng đầu tiên cho việc ra đời các thế hệ khớp nhân tạo kèm theo đoạn thân xương (megaprosthesis) tuy nhiên khái niệm này chỉ trở nên rộng rãi khi xu hướng bảo tồn chi thể trong các phẫu thuật u xương trở nên phổ biến. Cùng với Megaprosthesis, còn 1 kỹ thuật nữa là phối hợp giữa khớp nhân tạo và xương đồng loại tạo nên phức hợp khớp nhân tạo và xương đồng loại (allograft prosthesis composite) để giải quyết vấn đề trên.

Megaprosthesis bắt đầu được sử dụng rộng rãi từ những năm 1970 khi quan điểm phẫu thuật bảo tồn chi thể dần trở nên phổ biến tuy nhiên khái niệm “Megaprosthesis” có lẽ được sử dụng lần đầu tiên tại Hội thảo thiết kế và ứng dụng khớp nhân tạo cho các bệnh lý u xương (The International Workshop on Design and Application of Tumor Prosthesis) tổ chức ở Mayor Clinic năm 1981. Những hệ thống khớp nhân tạo custom-made (có thể hiểu là chế tạo cho từng bệnh nhân) được phát triển đầu tiên trước khi hệ thống khớp một khối (modular prosthesis) được phát triển và sử dụng rộng rãi thay thế cho đầu gần xương cánh tay, đầu xa xương cánh tay và thậm chí toàn bộ xương cánh tay. Các sản phẩm tương tự được phát triển cho thay thế 1 phần xương đùi hoặc toàn bộ xương đùi, 1 phần xương chày hoặc toàn bộ xương chày.

Phần lớn các khớp megaprosthesis được thiết kế để tạo các điểm bám cố định lại các cơ vào khớp nhân tạo tuy nhiên có hạn chế là sức mạnh các cơ sẽ yếu và các khớp liền kề không thực sự đủ vững do mất đi các điểm bám của bao khớp và hệ thống dây chằng xung quanh từ đó làm giảm chức năng khớp nhân tạo.

Việc sử dụng khớp nhân tạo kết hợp với xương đồng loại (Allograft Prosthesis Composite, viết tắt là APC) nhằm mục đích giảm thiểu các hạn chế của Megaprosthesis. APC là sự kết hợp giữa 1 bộ khớp nhân tạo thay lại đặt lồng bên trong đoạn xương đồng loại để bù cho phần xương bị khuyết hổng. Các cơ và gân được cố định lại vào đoạn xương đồng loại để giảm thiểu sự mất vững và đảm bảo chức năng khớp tốt hơn. Tuy nhiên APC cũng có những hạn chế như: tình trạng tiêu xương quang chuôi; không liền mảnh xương đồng loại; nhiễm trùng hoặc nguy cơ mắc 1 số bệnh lây nhiễm qua mảnh xương đồng loại.

Megaprosthesis dễ thực hiện tuy nhiên các yếu tố không sinh học như đã nhắc ở trên làm hạn chế tuổi thọ của khớp nhân tạo còn APC cải thiện khả năng liền xương nhưng cũng có các nguy cơ của mảnh ghép đồng loại.

Mỗi phương án có những ưu điểm và nhược điểm riêng nhưng cơ bản đều nhằm giải quyết những tổn thương mất xương lớn. Các nỗ lực của các nhà khoa học đang hướng tới hoàn thiện hơn, khắc phục các nhược điểm của mỗi loại phương tiện phẫu thuật và thậm chí hướng tới sử dụng các vật liệu sinh học để phối hợp và thay thế nhằm đạt hiệu quả cao hơn.

Trân trọng !!!

PGS . TS Trần Trung Dũng