Nhắc đến quá trình liền mô trên cơ thể, đặc biệt sau phẫu thuật, người ta thường nghĩ tới sự liền của những mô đồng tổ chức như ruột -ruột; mạch máu - mạch máu; gân - gân hay xương - xương. Không nhắc đến các cấu trúc tổng hợp như mạch nhân tạo, ... thì sự liền 2 tổ chức có cấu trúc khác nhau chắc chỉ gặp trong chấn thương chỉnh hình. Đó là liền gân xương. Nhắc đến liền gân xương, nhiều nhất về mặt nghiên cứu đó là liền gân xương trong đường hầm trong phẫu thuật tạo hình các dây chằng khớp gối, quá trình này được hiểu rõ về cơ chế giống như quá trình liền xương với sự xâm nhập của các tế bào từ xương vào mô gân. Sự thuận lợi của quá trình này là mô gân nằm hoàn toàn trong đường hầm xương xốp và do đó nên dễ thành công. Một hình thái khác của quan hệ liền gân xương đó là liền gân tại điểm bám, điển hình là tổn thương chóp xoay và khâu lại chóp xoay với kỳ vọng liền gân xương. Nếu không liền, phẫu thuật gần như chắc chắn thất bại và có rất nhiều yếu tố thuận lợi cho sự thất bại này. Một là chất lượng gân và xương đều kém, để dễ hiểu hơn chúng ta đều biết rằng bệnh nhân tổn thương dây chằng chéo trước mà cao tuổi thì chỉ định tạo hình lại dây chằng rất hạn chế mà 1 phần là do chất lượng gân xương đều kém. Hai là việc liền gân xương không xảy ra trong đường hầm mà là ở diện tiếp xúc giữa gân và xương. Dù kỹ thuật khâu có tốt đến mấy, mũi khâu chắc đến mấy nhưng nếu không liền thì cầm chắc thất bại. Sự liền này có những nguyên tắc và cơ chế nhất định cần hiểu rõ giúp việc thực hiện phẫu thuật đạt hiệu quả cao. Có khá nhiều vấn đề liên quan đến vấn đề liền này tuy nhiên trọng phạm vi hạn hẹp của bài viết này, xin giới thiệu 1 khái niệm mà các bác sỹ quan tâm đến phẫu thuật chóp xoay cần biết, đó là “CRIMSON DUVET”.
Hình 1: Hình ảnh Crimson duvet quan sát được qua nội soi ở tuần thứ 2 sau phẫu thuật
Hình 2: Hình ảnh Crimson duvet quan sát ở tuần thứ 8 qua nội soi
Hiểu nôm na, khái niệm “Crimson duvet” (dịch nôm là Tấm chăn màu đỏ) là 1 lớp màng tạo nên bởi nhiều cục máu đông như 1 tấm chăn che phủ lên diện khâu chóp xoay trong phẫu thuật khâu chóp xoay khớp vai. Về mặt khoa học, khái niệm “Crimson duvet” mô tả 1 cấu trúc máu đông màu đỏ tía (“crimson”) xuất hiện ở ngay phía trên các đường thông từ tuỷ xương (“bone marrow vents”) ở vùng vỏ xương của mấu động lớn xương cánh tay trong phẫu thuật sửa chữa chóp xoay. Đường thông này phải đi qua vùng xương xốp do đó cho phép tuỷ xương tràn ra và che phủ vùng xương ở mấu động lớn tương ứng với vị trí bám của gân chóp xoay đã bị rách cũng như là gân chóp xoay vừa được khâu phục hồi. Kết quả là tạo nên các cục máu nhỏ tụ với nhau thành lớp màng mỏng làm chúng ta liên tưởng đến hình ảnh cái chăn mỏng (“duvet”). Lớp màng này chứa rất nhiều các tế bào gốc trung mô, tiểu cầu cùng các yếu tố tăng trưởng giúp cho việc liền gân chóp xoay sau khâu phục hồi. Khái niệm “Crimson duvet” được mô tả khoảng hơn chục năm trước đây và được coi là những dấu hiệu của quá trình tiến triển liền gân xương. Tác giả Snyder, một trong những chuyên gia hàng đầu về phẫu thuật khớp vai đã có những hình ảnh tuyệt đẹp về cấu trúc này qua 2 trường hợp bệnh nhân được nội soi lại sau khi khâu chóp xoay ở tuần thứ 2 và tuần thứ 4 như hình dưới đây. Hiểu về khái niệm “Crimson duvet” giúp chúng ta hiểu rằng, việc chuẩn bị diện bám xương ở mấu động lớn xương cánh tay đóng vai trò rất quan trọng trong thành công của phẫu thuật khâu phục hồi chóp xoay khớp vai.
PGS. TS Trần Trung Dũng (Franfurt 2018)