Đốc-tờ 4.0: Thay khớp nhân tạo (23/04/2019)

Tổn thương trật vai tái diễn thường để lại hậu quả ở cả hai phía, về phía ổ chảo xương vai, thường là tổn thương rách sụn viền hoặc kèm tổn thương xương (Bankart phần mềm hoặc xương), về phía chỏm xương cánh tay tạo nên tổn thương Hill Sachs là vị trí chỏm xương cánh tay bị mài mòn do cọ xát khi trật ra khỏi ổ chảo. Tổn thương HillSachs lớn vẫn là 1 thách thức và làm tăng tỷ lệ thất bại của phẫu thuật điều trị trật khớp vai tái diễn nếu không được đánh giá đúng mức và điều trị triệt để. Để giải quyết vấn đề này, có nhiều kỹ thuật khác nhau đã được mô tả trong đó có kỹ thuật Remplissage. Xin trân trọng giới thiệu !!!...

Phẫu thuật thay khớp gối ngày càng trở nên phổ biến. Mặc dù những kết quả khả quan do cải thiện mức độ đau, khả năng đi lại tuy nhiên một số thay đổi về cơ sinh học khớp gối cũng như các biến chứng của khớp bánh chè lồi cầu  dẫn đến tình trạng cứng gối, mất vững, vỡ bánh chè, đứt gân bánh chè, xơ hoá trong khớp ..v..v vẫn là những vấn đề trăn trở của các bác sỹ phẫu thuật cũng như làm cho bệnh nhân e ngại khi cân nhắc việc thay khớp gối nhân tạo.Có khá nhiều yếu tố liên quan đến phẫu thuật có thể ảnh hưởng đến sự thay đổi cơ sinh học khớp gối như: sự xoay ngoài của lồi cầu, sự ngả sau của mâm chầy, offset, .... và tương quan của bánh chè và lồi cầu xương đùi, trong đó thường gặp là tình trạng xương bánh chè xuống thấp (Patella baja). ...

Đối với phẫu thuật khâu chóp xoay, liền gân là yếu tố cả bác sỹ phẫu thuật và bệnh nhân đều mong muốn vì nó đảm bảo sự thành công của phẫu thuật bền vững. "Crimson duvet" là cấu trúc bao phủ quanh diện khâu chóp xoay, được hình thành bởi dịch máu và tuỷ xương từ xương cánh tay tạo thành sau phẫu thuật khâu chóp xoay, hình ảnh liên tưởng đến cái chăn chùm lên diện khâu của chóp, vì vậy được dịch nôm là tấm chăn màu đỏ. "Crimson duvet" là yếu tố quan trọng giúp cho sự liền gân được thuận lợi, nếu không hình thành được "Crimson duvet" thì khả năng thành công của liền gân rất thấp; do đó, "Crimson duvet" là niềm mong mỏi, hy vọng của các bác sỹ thực hiện phẫu thuật nội soi khâu chóp xoay, chúng tôi dịch văn vẻ là tấm chăn của niềm hy vọng. Hiểu rõ khái niệm này giúp chúng ta thực hiện phẫu thuật hiệu quả hơn. Trân trọng giới thiệu !...

Mỏm cùng vai phụ là dị tật liên quan tới quá trình phát triển của các xương của vùng vai trong đó có mỏm cùng vai. Dị tật này nếu không để ý có thể nhầm với gãy mỏm cùng vai. Một số trường hợp phát hiện tình cờ nhưng 1 số trường hợp liên quan đến các tổn thương của chóp xoay, hạn chến vận động vai. Trân trọng !!!...

     Bạn có biết dây chằng chéo trước hình thành trước hay sau dây chằng chéo sau ???
     Bạn có biết sự hình thành các dây chằng chéo khớp gối xảy ra vào tuần thứ mấy của thừoi kỳ bào thai ???
     Vai trò quan trọng của các dây chằng chéo khớp gối là làm vững gối, vậy dị tật không có dây chằng chéo (hoặc chéo trước hoặc chéo sau) có cần mổ không ???
Trân trọng giới thiệu bài viết:...

Nhắc đến các vấn đề về xương, liên quan đến sự mất cân bằng này, ai cũng nghĩ tới vấn đề loãng xương khi tình trạng tạo xương suy giảm so với huỷ xương và loãng xương có thể coi là vấn nạn toàn cầu, vấn đề thiên niên kỷ,... Bên cạnh loãng xương còn có thể nhắc tới bệnh tạo xương bất toàn (xương thuỷ tinh) cũng có liên quan 1 phần đến sự mất cân bằng này. Như vậy đa số các vấn đề chúng ta thường gặp của xương chủ yếu do sự suy giảm của quá trình tạo xương so với quá trình huỷ xương. Vậy nếu sự mất cân bằng theo chiều ngược lại thì sao ? Nghĩa là quá trình tạo xương mạnh hơn quá trình huỷ xương. Đó chính là cơ chế bệnh sinh của bệnh lý “xương hoá đá” (marble bone, osteopetrosis). Đây là bệnh lý hiếm gặp, những thể nặng thường phát hiện sớm và nguy cơ tử vong cao. Thể nhẹ phát hiện ở người trưởng thành, tiên lượng tốt và thường ít di chứng. Nhân 1 trường hợp thú vị được tình cờ phát hiện xin giới thiệu sơ lược về bệnh lý này. Trân trọng !...

U sụn màng hoạt dịch khớp tiến triển qua 3 giai đoạn, trong đó giai đoạn điển hình là giai đoạn 3 với các u sụn tự do trong khớp can xi hoá đủ nên phát hiện dễ dàng trên x quang thường quy. Giai đoạn 1 thường khó chẩn đoán được do biểu hiện chính là tình trạng viêm màng hoạt dịch còn các mầm sụn trong màng hoạt dịch khá khó phát hiện. Giai đoạn 2 là giai đoạn trung gian, có các sụn tự do trong khớp và vẫn có tình trạng viêm màng hoạt dịch. Vấn đề cơ bản là các u sụn chưa can xi hoá hết nên thường không dễ phát hiện trên x quang thường quy do đó thường điều trị như 1 trường hợp viêm màng hoạt dịch và bệnh nhân thường sẽ được chẩn đoán muộn khi có biểu hiện hạn chế vận động khớp và khẳng định chẩn đoán bởi siêu âm hoặc cộng hưởng từ và bởi bác sỹ chuyên khoa....

Suckhoedoisong.vn - Người bác sĩ với gần 20 năm gắn bó với nghề, trải qua tuổi thanh xuân tươi đẹp bên giường bệnh với nhiều giây phút cảm xúc vui buồn để lại. Dưới đây là chia sẻ một khía cạnh đặc biệt khác của ngành Y mà đôi khi ngay cả những nhân viên y tế cũng vẫn làm trong công việc hàng ngày của mình mà cũng chưa nhận ra ý nghĩa cao đẹp của công việc đó....

U tế bào khổng lồ thường gặp ở vùng gần khớp. Việc lấy bỏ khối u thường kèm theo yêu cầu tạo hình lại khớp. Trong quá khứ, do tổn thương u xương phá huỷ khớp quá nhiều nên nhiều trường hợp phải chỉ định cắt cụt khá đáng tiếc. Việc lấy bỏ khối u kèm theo tạo hình lại khớp háng là yêu cầu để phục hồi lại chức năng khớp và giúp bệnh nhân đi lại dễ dàng, nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Xin trân trọng giới thiệu trường hợp được phẫu thuật thành công tại bệnh viện K với sự phối hợp của các bác sỹ phẫu thuật đến từ 3 trung tâm: bệnh viện K, bệnh viện Saint Paul và Trường Đại Học Y Hà Nội....

Mỗi cá nhân là 1 thực thể khác biệt, có nét chung và có nét riêng so với các cá nhân khác trong cùng 1 nhóm. Những khác biệt đó gặp ở nhiều khía cạnh: tâm sinh lý, thể chất,...trong đó sự khác biệt về mặt giải phẫu được sự quan tâm đặc biệt của các bác sỹ chấn thương chỉnh hình, nhất là các bác sỹ làm về tái tạo khớp. Đặc điểm giải phẫu khớp có sự liên quan mật thiết với chức năng vận động, vì vậy việc thực hiện phẫu thuật thay thế, khớp nhân tạo càng có đặc điểm gần với khớp tự nhiên thì chức năng của khớp càng đạt mức độ cao, từ đó hình thành khái niệm Patient Specific Instrument (PSI). Trân trọng giới thiệu !...

Điều trị hội chứng ống cổ tay bằng phẫu thuật đã đạt được những tiến bộ lớn với xu hướng ít xâm lấn, giảm thiểu được các khó chịu và nguy cơ của phẫu thuật và gây mê hồi sức. Hiện tại, nội soi ống cổ tay được coi như chuẩn mực trong điều trị hội chứng ống cổ tay bằng phẫu thuật với hiệu quả cao, vượt trội so với kỹ thuật mổ truyền thống và ít xâm lấn, gần như không có biến chứng. Tuy nhiên, những mong muốn không ngừng nghỉ của các bác sỹ nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng điều trị cho bệnh nhân đã hình thành xu hướng mới, với kỹ thuật mới mang tên NEEDLESCOPY. Với kỹ thuật này, đòi hỏi người bác sỹ phẫu thuật phải là tổng hoà của bác sỹ nội khoa, bác sỹ chẩn đoán hình ảnh, bác sỹ thăm dò điện cơ và chắc chắn phải là 1 phẫu thuật viên giàu kinh nghiệm. Xin trân trọng giới thiệu những điểm sơ bộ của NEEDLESCOPY !...

Đau mỏm trên lồi cầu ngoài, còn gọi là Khuỷu tay người chơi tennis (Tennis Elbow) khá thường gặp nhất là ở những người chơi thể thao, bản chất của tổn thương này là tình trạng viêm điểm bám của các gân duỗi cổ bàn tay. Điều trị có nhiều hướng tuỳ theo mức độ từ nội khoa, lý liệu pháp cho đến can thiệp phẫu thuật. Việc chẩn đoán cơ bản dựa vào lâm sàng, có thể đánh giá thêm bằng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm hoặc cộng hưởng từ. Tuy nhiên, không phải tất cả các tình trạng đau mỏm trên lồi cầu ngoài đều là tình trạng viêm gân. Xin giới thiệu 1 trường hợp u cuộn mạch vị trí mỏm trên lồi cầu ngoài khá hiếm gặp được phát hiện và điều trị phẫu thuật thành công. Trân trọng !...

Đối với các thuật ngữ y học tiếng anh, tiếp đuôi ngữ scopy nghĩa là nội soi, ví dụ Arthroscopy là nội soi khớp; Laparoscopy là nội soi ổ bụng,... Việc ứng dụng nội soi khớp ngày càng rộng rãi, không chỉ là các tổn thương do chấn thương, do bệnh lý thoái hoá mà bắt đầu sử dụng trong điều trị các tổn thương bệnh lý u vùng gần khớp, tất nhiên có chọn lọc kỹ về mặt chỉ định. Những ứng dụng này được báo cáo với số lượng nhỏ lẻ, không nhiều nhưng đa số các tác giả nhận thấy những ưu điểm của nội soi trong vấn đề đánh giá tổn thương, can thiệp lấy tổ chức u triệt để và quan trọng hơn là bảo tồn được tối đa chức năng của khớp. Việc can thiệp lấy tổ chức u qua nội soi gối không chỉ đơn thuần thực hiện thông qua quan sát từ bên ngoài mà chúng tôi còn đưa camera vào trong khối u để quan sát và đánh giá, đảm bảo lấy được hết tổ chức u. Việc thực hiện quan sát trực tiếp từ bên trong khối u làm chúng tôi nghĩ tới thuật ngữ TUMOROSCOPY ( tumor: khối u và scopy: nội soi) nhằm mô tả rõ hơn kỹ thuật thực hiện khi can thiệp các trường hợp u gần khớp như thế này.

...

U tế bào khổng lồ bao gân màng hoạt dịch (tenosynovial giant cell tumor) thường xuất phát từ màng hoạt dịch của bao khớp, bao gân, túi hoạt dịch,... U tế bào khổng lồ bao gân màng hoạt dịch được mô tả lần đầu tiên bởi Jaffe và cộng sự năm 1941 cũng còn được biết như 1 hình thái của viêm màng hoạt dịch thể lông nốt sắc tố. U tế bào khổng lồ nói riêng và các tổn thương u mô mềm khác trong khớp gối nói chung rất hiếm gặp. Đa số các báo cáo chỉ mô tả 1 trường hợp hoặc 1 vài trường hợp. Nhân 1 trường hợp u tế bào khổng lồ trong khớp gối được điều trị thành công bằng phẫu thuật nội soi, xin trân trọng giới thiệu 1 đoạn video mô tả khối u quan sát qua nội soi....

Hội chứng hẹp khoang dưới mỏm cùng vai (subacromial impingement) có lẽ đã trở nên khá quen thuộc đối với cả các bác sỹ không phải chuyên khoa cũng như các bệnh nhân có vấn đề về khớp vai. Hậu quả của hội chứng này là tình trạng tổn thương gân chóp xoay mà khởi đầu thường là gân trên gai và thường mở rộng ra phía sau đến gân dưới gai và tròn bé. Gân dưới vai là 1 phần của chóp xoay tuy nhiên tổn thương gân dưới vai thường ít liên quan đến tình trạng hẹp khoang dưới mỏm cùng vai mà thường là hậu quả của 1 tình trạng hẹp khoang khác, ít phổ biến hơn, đó là hẹp khoang dưới mỏm quạ (subcoracoid impingement hoặc coracoid impingement). Hẹp khoang dưới mỏm quạ là nguyên nhân ít phổ biến hơn của các tình trạng đau khớp vai. Tình trạng hẹp khoang làm cho gân dưới vai bị cọ xát giữa mỏm quạ và mấu động nhỏ của xương cánh tay (tương ứng vị trí bám của gân dưới vai). Hội chứng hẹp khoang dưới mỏm quạ cũng cần được nghĩ đến khi bệnh nhân có các biểu hiện đau phía trước khớp vai liên quan đến các động tác của khớp vai. Hậu quả lớn nhất của hội chứng hẹp khoang dưới mỏm quạ là rách gân dưới vai....

Can xi hoá bất thường (Heterotopic ossification: viết tắt là HO, tạm dịch là canxi hoá bất thường) là sự xuất hiện của cấu trúc xương ở mô mềm mà bình thường không có.HO xuất hiện thường sau các chấn thương xương khớp mô mềm, chấn thương tuỷ sống, bỏng hoặc chấn thương sọ não. Sự xuất hiện HO làm hạn chế vận động thậm chí gây mất vận động khớp do tạo thành các cầu xương nối giữa 2 xương tạo nên khớp. Tần suất gặp bệnh nhân HO với các bác sỹ chấn thương chỉnh hình không nhiều, thường ở giai đoạn muộn khi khớp bị đóng cứng và nhu cầu giải phóng khớp để cải thiện chức năng cuộc sống. Nhân 1 trường hợp cầu xương hình thành nối giữa xương chậu và xương đùi gây cứng khớp háng được phẫu thuật thành công, xin giới thiệu sơ lược một số nét chính liên quan đến tổn thương này. Trân trọng !...

Những hiểu biết sâu hơn về giải phẫu giúp chúng ta phẫu thuật cho bệnh nhân đạt hiệu quả tốt hơn. Thú vị hơn nữa khi biết rằng có những mốc giải phẫu được mô tả rất sớm, từ khi trang thiết bị chẩn đoán chưa được đầy đủ như ngày hôm nay bởi những bác sỹ, nhà giải phẫu tiên phong trong việc nghiên cứu chẩn đoán và điều trị tổn thương dây chằng chéo trước. Những đóng góp đó được ghi nhận bởi những người đi sau bằng cách đặt tên cho cấu trúc giải phẫu đó. Xin giới thiệu 1 cấu trúc giải phẫu liên quan đến vị trí bám của dây chằng chéo trước khớp gối ở mâm chầy: gò Parsons (Parsons' knob)....

Tổn thương thần kinh giữa không hồi phục, hay gặp trong các trường hợp chấn thương hoặc vết thương, 1 số trường hợp có thể do bệnh lý dây thần kinh hoặc thậm chí trong hội chứng ống cổ tay. Trong rất nhiều các hậu quả của tổn thương thần kinh giữa thì mất đối chiếu ngón cái là hậu quả gây ảnh hưởng nặng nề nhất đến sinh hoạt và lao động của bệnh nhân....

Trong phẫu thuật thay khớp gối, những yếu tố được nhắc đến thường xuyên để đảm bảo kết quả phẫu thuật tốt đó là: cân bằng phần mềm và cân bằng khoảng. Joint line (tạm dịch là đường trung bình khớp, trong bài viết này xin giữ nguyên từ tiếng Anh là Joint line) được nhắc đến nhiều hơn trong các ca thay lại khớp gối tuy nhiên kể cả thay khớp gối lần đầu, đảm bảo joint line cũng rất quan trọng. Joint line được coi là yếu tố quan trọng nhất để đảm bảo cân bằng phần mềm và động học bình thường của khớp gối trong phẫu thuật thay khớp gối nhân tạo....

Những chỉ định thay khớp nhân tạo đa số khi khớp bị thoái hoá, hỏng về cấu trúc giải phẫu nhưng đối với khớp vai, chỉ định thay khớp cũng được cân nhắc khi cấu trúc giải phẫu khớp còn nguyên nhưng tổn thương cấu trúc phần mềm nặng trong bệnh lý của chóp xoay....

Rách gân chóp xoay phần lớn có nguyên nhân là do tình trạng thoái hoá và hẹp khoang dưới mỏm cùng vai. Khi đã có tổn thương hẹp khoang và gây rách gân thì đa số các trường hợp tổn thương rách gân sẽ tiến triển tiếp tục do sự cọ xát với các tổ chức thoái hoá của khoang dưới mỏm cùng. Tiến triển tiếp tục làm gân rách rộng thêm, đầu rách co rút sâu, gân và tổ chức cơ thoái hoá và nhiều trường hợp không còn khả năng khâu phục hồi gân rách.Tình trạng nặng làm cho bệnh nhân có thể phiền toái vì đau và chức năng khớp vai giảm dần thậm chí mất (đối với thể giả liệt). Trong những trường hợp đó, khả năng can thiệp phẫu thuật để cải thiện triệu chứng và chức năng cho bệnh nhân vẫn có thể được thực hiện tuy nhiên các thủ thuật can thiệp rất phức tạp và nặng nề, đồng thời việc phục hồi chức năng cho bệnh nhân sau phẫu thuật cũng đòi hỏi quy trình khá chặt chẽ mới có thể đạt kết quả khả quan được. Việc phục hồi được gân rách qua nội soi vẫn là phương pháp đem lại hiệu quả tối ưu nhất cho bệnh nhân....

Triệu chứng đau bàn chân có thể có khá nhiều nguyên nhân khác nhau trong đó có thể có nguyên nhân là do 1 bất thường cấu trúc xương, gọi là xương thuyền phụ. Tình cảnh lâm sàng có thể gặp là bệnh nhân đau ở phía trong bàn chân, phía dưới mắt cá trong và ra trước 1 chút, đôi khi triệu chứng đau có thể lan dọc lên phía sau mắt cá trong. Hoặc bệnh nhân cảm thấy phần chồi xương phía cạnh trong bàn chân thường xuyên cọ vào giầy khi đi lại gây đau. Đôi khi bệnh nhân cảm giác bàn chân của mình càng ngày càng vẹo ra ngoài cùng với triệu chứng đau kéo dài....

Offset của cổ xương đùi (khá khó dịch ra thuật ngữ tương đương tiếng Việt) là khoảng cách tính từ tâm chỏm xương đùi tới trục của xương đùi. Trong phạm vi bài viết này, xin gọi ngắn gọn là OFFSET. Trong trường hợp thay khớp háng nhân tạo, đó là khoảng cách giữa tâm chỏm nhân tạo đến trục của xương đùi....

Trong phẫu thuật thay khớp gối, việc phục hồi biên độ gấp gối đóng vai trò khá quan trọng vì liên quan trực tiếp đến các sinh hoạt hàng ngày của bệnh nhân. Để đảm bảo đạt được biên độ gấp gối thì ngoài việc phẫu thuật đạt kết quả tốt thì phục hồi chức năng cũng đóng vai trò rất quan trọng. Tuy nhiên, khớp gối là khớp có biên độ lớn với chuyển động tương đối phức tạp và yếu tố phần mềm đóng vai trò khá quan trọng, do đó việc phục hồi tốt các cấu trúc giải phẫu khớp về mặt động học là tiền đề quan trọng và quyết để việc tập luyện sau mổ thuận lợi và kết quả chung cao. Phẫu thuật thay khớp gối là phẫu thuật có yêu cầu cao về kỹ thuật, đòi hỏi độ chính xác tới mức từng độ hoặc từng milimet. Sự thay đổi các chỉ số của khớp háng nhân tạo so với khớp gối nguyên bản của bệnh nhân sẽ có ảnh hưởng đến kết quả của phẫu thuật như chỉ số OFFSET phía sau của lồi cầu xương đùi dưới đây....

Phẫu thuật giải phóng dây chằng ngang trong điều trị hội chứng ống cổ tay khá đa dạng về kỹ thuật, có thể mổ mở kinh điển, mổ xâm lấn tối thiểu, mổ nội soi,... Tuy nhiên, dù là kỹ thuật nào thì vị trí giải phóng dây chằng cũng phải nằm trong khu vực an toàn, đảm bảo giải phóng được dây chằng đồng thời không gây tổn thương các cấu trúc giải phẫu khác. Đó chính là Nakamichi zone (khu vực Nakamichi)....